We zijn terecht gekomen in het derde seizoen van Borgen. Vanochtend vroeg maakte de statsminister bekend dat er over drie weken, op 18 juni, verkiezingen zijn. Het was een bericht waarop de politiek zat te wachten. De meeste politieke partijen bleken goed voorbereid. Ineens hangt de stad vol met verkiezingsposters. Op weg naar de bakker -om half elf- zijn acht op de tien bomen al bezet. Op de Østerbrogade kwamen steeds meer keukentrapjes uit auto’s. Mannen en vrouwen in de slag om de nog lege bomen en lantarenpalen van actiemateriaal te voorzien. De komende weken eens kijken of we zicht krijgen op rood en blauw. De strijd lijkt te gaan om wie er statsminister wordt, blijft het Helle Thorning-Schmidt of verdrijft Lars Løkke Rasmussen haar van die plek.

Vijfhonderd jaar geleden leverde Albrecht Dürer een bestelling af in dertigvoud, bij keizer Maximiliaan van Oostenrijk. (De keizer van de kroon op de Westertoren). Het was een drukwerk, een relatiegeschenk. Eén van deze indrukwekkende en imponerende drukken, hangt nu compleet gerestaureerd, in het Statens Museum for Kunst in Kopenhagen.

Maximiliaan wilde iets uitzonderlijks en maakte met deze opdracht aan Dürer handig gebruik van de mediarevolutie die toen aan de gang was. Gutenberg had ruim vijftig jaar eerder het zetten en drukken met losse loden letters uitgevonden en het was nu mogelijk met werk van de pers op een goedkope manier met de rest van de wereld te communiceren. De opdracht aan Dürer was het ontwerpen en (laten) snijden van een erepoort. Een erepoort die niet van steen was, maar een die makkelijk vervoerd kon worden naar bevriende en minder bevriende hoven, belangrijke handelssteden en daar in alle hoeken van het rijk de macht onderstreepte van de man die de opdracht gaf. De erepoort meet 3 bij 3 meter en is rijkelijk versierd met veldslagen en overwinningen, fabeldieren, wapens, een afbeelding van Julius Caesar -want daar wil je als keizer mee geassocieerd blijven- een uitgebreide stamboom, rijkelijk versierd met exotische granaatappels, kortom alles wat maar de macht van de Habsburgse keizer kon onderstrepen.

Op www.smk.dk is bij de ‘udstillinger’ onder ‘MAGT og ÆRE’ (of als je op English tikt; exhibitions, Might and Glory) deze erepoort te zien en daar kan je ook inzoomen op details. Het drukwerk is gedrukt met (ik weet niet meer hoeveel) perenhouten houtblokken, die gesneden zijn door Hieronymus Andreae uit Neurenberg. In de poort zitten ook uit lood gezette tekstfragmenten, die er later ingedrukt zijn. Wie de drukker is geweest van de houtblokken en de teksten is niet bekend.

Dit jaar niet op De Dam of bij molen De Valk, maar in Mindelunden in het noorden van Kopenhagen. Het is het nationaal monument van Denemarken. De Mensen komen vanuit alle richtingen naar de statige entree, een overdekte trap met op elke derde tree een soldaat met een brandende fakkel. Na deze ‘sluis’ waar je dicht op elkaar naar boven loopt, betreed je een andere wereld. Je staat letterlijk boven de stad in een park vol kaarsen, groene grasveldjes met ontluikende en bloesemende bomen. Het volle van het tunneltje ligt ook direct achter je. Samen met de vele anderen lopen we door naar het centrale grasveld, waar zich al een menigte heeft opgesteld achter het katoenen koordje dat de genodigden scheidt van de gewone bezoekers. We schuifelen tussen de mensen door. Boven ons hoofd draait een camera dolly van de DR (Dankse Radio/TV) en in de verte zien we de belangrijkste sculptuur van de begraafplaats. De vrouw, met in haar armen een uitgeputte man, is in zichzelf gekeerd. Naast het beeld zingt een dameskoor, gekleed in de Deense kleuren.

Rond half acht worden het stil. De plechtigheid begint. We worden in het Deens en in het Engels welkom geheten. Eerst is er muziek. Dan luisteren we naar het radioverslag van zeventig jaar geleden, 4 mei 1945, 19.36 uur. < Montgomery heeft in Londen aangekondigd dat de oorlog voor delen van Duitsland, Denemarken en Holland voorbij is. De vrede zal officieel ingaan om acht uur in de ochtend van de vijfde mei. > Er volgt bescheiden muziek van een blaaskapel. De melodie is voor de Denen een bekende en plotseling bevinden we ons te midden van een neuriënde en zacht wiegende menigte. Op een plekje niet ver van ons vandaan, staat een man op een verhoog. Hij is van de DR en doet heftig gesticulerend, en met een prikkende balpen in z’n hand, verslag van het gebeuren, voor de mensen thuis. Gelukkig horen wij ‘m niet.

De camera zwaait over ons hoofd en dan weer terug, want Dronning Margrethe, in het blauw met blauwe hoed, legt een krans. We zingen een lied. Statsminister Helle Torning-Schmidt leest een deel uit een afscheidsbrief voor die een gevangen genomen Deen schreef aan zijn moeder. Voordat het laatste lied wordt ingezet, worden we bedankt voor onze komst. Na dit zingen lost de menigte op. Het katoenen koordje wordt neer gehaald en iedereen krijgt toegang tot de met bloeiende heide omzoomde graven voor het beeld. Bij elk graf liggen bloemen rood-wit-blauw, eerder vandaag neergelegd door de schoolkinderen uit Hellerup. De zo’n gaat langzaam onder, boven ons hoofd vliegt een Dakota twee rondjes.

We fietsen naar huis en ontdekken achter heel veel ramen brandende kaarsen. Wat een mooi gebaar. Zeventig jaar geleden, werden na de radioboodschap van zes over half acht de verduisteringsgordijnen op straat verbrand en de kaarsen aangestoken*.

Vanochtend om acht uur luidden de klokken de Bevrijdingsdag in, een dag waarop iedereen gewoon aan het werk is, maar wel een dag waarop de bussen met vlaggetjes rijden.

*vier van de tien Denen doet dit nog steeds.

Op 1 mei verzamelt Arbeidzaam Denemarken zich in Faelled Parken achter ons huis. Op de universiteit hebben ze mij de afgelopen week meerdere keren indringend verteld dat het vandaag een vrije dag zou zijn.

Drommen mensen in alle soorten en maten vullen de wegen naar het park. Dik en dun, trots en verloederd, allochtoon en autochtoon. Ook zijn er veel groepjes jongeren, maar die zijn opvallend gelijk en Deens met blonde haren. Samen duwen ze de bolderkar gevuld met bier en gettoblaster. Als we op het immense veld aankomen is het een mengeling van geuren, geluid en vergezichten. Golven van nat gras, sigarettenrook, bier en barbecue mengen zich tot het ‘parfum de festival’. De gettoblasters concurreren om hun bereik, maar zij moeten het allemaal afleggen tegen de decibellen van het podium. Een heus decor met alles erop en eraan. Aan beide kanten van de spreekbuis hangen sliertjes met geluidsboxen alsof het oorbellen zijn.

We horen haar eerder dan dat we kunnen zien. Langzaamaan kunnen we het staccato zangerig betoog koppelen aan de spreekster in de verte. Tussen de rode vlaggen staat Helle Thorning-Schmidt met halfhoge laarsjes, een jekker en een paardenstaart de oppositie te bekritiseren. Het lijkt mij een waagstuk te midden van zoveel arbeiders, zeker wanneer je premier bent. Maar Helle hamert op behoud van de ware sociaal-democratische waarden – ik word gesouffleerd door Silvia die haar inmiddels op hoofdlijnen kan volgen – die Denemarken gemaakt heeft tot wat het is. Ik doe mijn ogen dicht en even denk ik dat ik naar een aflevering van Borgen zit te kijken. Maar de realiteit krijgt weer snel de overhand; het is het land waar we nu wonen. Links van het podium zie ik op een container politie met verrekijkers en doorgeladen machinegeweren. De schrik zit er nog goed in. We staan op 500 meter waar tien weken geleden café Krudttønden – het kruitvat – met een schietpartij het debat over vrijheid van meningsuiting was ontploft. Ditmaal blijft het rustig. De speech van Helle wordt uitgeluid met een beheerst gejuich en wapperende Deense en sociaal-democratische vlaggen – die met die roos erin.

We slenteren over het festival terrein. Het is een braderie van kramen met heuse communisten op leeftijd. Tamil strijders pleitten voor hun onafhankelijk vaderland en Iranezen willen zich verenigen. Er zijn gas gevulde ballonnen voor de kinderen en aaneengeschoven tafels en banken voor de volwassenen die zich te goed doen aan Carlsberg of Royal bier. Ik raak in verwarring omdat er herinneringen blijven opduiken van een Koninginnedag uit lang voorbije tijden, Deutsche bierfesten in Beieren, en een Scoutingverleden toen we dit soort massabijeenkomsten zelf organiseerden. Alles loopt door elkaar – we zijn immers allemaal gelijk – en dat is typisch Deens.

Toch is niet iedereen gelijk. Het frisgroene gras – het is lente en er is een buitje regen gevallen – wordt minutieus schoongehouden door arbeidende mensen die plastic zakken vullen met lege blikjes, flesjes, halve worstenbroodjes en kartonnen met mayo. Het zijn gekleurde Denen en waarschijnlijk allochtoon, al weet je dat nooit zeker. Maar in ieder geval zijn zij anders dan wij allochtoon zijn, want in de wind wapperen onze grijsblonde haren. We gaan naar huis want we krijgen gasten. Mijn eerste allochtone promovendus uit Indonesië is vandaag begonnen. Zij heeft een heus arbeidscontract en een burger service nummer.

Op straat zie ik ook nog steeds gekleurde mannen plastic zakken vullen met fles en blik. Ze zijn op de fiets en rijden van vuilnisbak naar vuilnisbak. Statiegeld is een uitvinding; de stad blijft schoon, en illegale allochtonen worden voorzien van bed, bad en brood.

.